سیم بکسل
سیم بکسل‌ها از تجهیزات مصرفی‌هایی هستند که در جرثقیل‌ها و یا به عنوان تجهیزات باربرداری استفاده می‌شوند و دارای عمری محدود هستند و در طول دوره‌ی استفاده‌شان خواص فیزیکی آنها به مرور زمان دچار تغییر خواهد شد. خستگی فلز و ساییدگی دو عامل تخریب کننده برای سیم بکسل‌ها هستند.
به دلیل اینکه سیم بکسل‌ها تحت کشش، فشار، خمش و سایر نیرو‌های دیگر قرار دارند دچار خستگی فلز شده و در صورت عدم مراقبت و نگهداری نامناسب از بین می‌روند. از جمله موارد خرابی سیم بکسل‌ها می‌توان به ساییدگی، خوردگی، شکستگی مفتول‌ها و تغییر در ساختار سیم بکسل از جمله عوامل موثر در کوتاه شدن عمر سیم بکسل‌ها هستند.
وجود یک برنامه منظم ایمنی و بازرسی فنی سیم بکسل‌ها، نقش موثری در کاهش حوادث و افزایش کارایی تجهیزات و عملیات باربرداری دارد. سیم بکسل‌ها به دلیل ماهیت و شرایط کاری باید به طور منظم و مداوم مورد بازرسی، تعمیر و نگهداری قرار گیرند.
موارد بازرسی سیم بکسل‌ها
1- ساییدگی (Abrasion)
آسیب مکانیکی سیم بکسل ناشی از ساییدگی مکانیکی مواد تشکیل دهنده‌ی سیم بکسل است. عموما عبور سیم بکسل‌ها از روی درام، قرقره یا سطح ساینده، باعث ساییدگی سیم بکسل‌ها می‌شوند. معمولا اگر قطر مفتول‌های بیرونی در اثر ساییدگی یک سوم قطر اولیه آن شود، شکستگی ناشی از خستگی رخ می‌دهد. برای جلوگیری از آسیب مکانیکی می‌توان برنامه منظم روغن کاری و سیم بکسل‌های چکش کاری شده یا سیم بکسل با تاب لنگ استفاده کرد.
2- کشیدگی (Rope stretch)
در صورتی که میزان کشیدگی سیم بکسل بیش از حدود توصیه شده‌ی استاندارد باشد سیم بکسل باید تعویض شود.
میزان کشیدگی به سه نوع زیر تقسیم می‌شود:
• کشیدگی اولیه یا ساختاری: در شروع به کارگیری سیم بکسل روی می‌دهد.
• کشیدگی مرحله دوم (کشیدگی مختصر): در یک دوره زمانی طولانی که شامل بیشترین دوره عمر سیم بکسل است، رخ می‌دهد.
• کشیدگی نهایی: در این ناحیه کشیدگی افزایش یافته و به علت وجود نیروی‌های مخرب، سیم بکسل در اسرع وقت باید عوض شود.
3- کاهش قطر سیم بکسل (Reduction in Rope diameter)
کاهش قطر سیم بکسل به معنی کاهش کیفیت آن است. نیرو‌های سایشی، کشیدگی، شکستگی، زنگ زدگی و شل یا سفت شدن تاب سیم بکسل از جمله عوامل موثر در کاهش قطر سیم بکسل هستند. کاهش قطر سیم بکسل منجر به نازک شدن و خرابی مغز می‌شود و سیم بکسل باید تعویض گردد. طبق استاندارد AS چنانچه قطر سیم بکسل بر اثر کاهش به 85% قطر اولیه آن برسد آن سیم بکسل باید عوض شود حتی اگر مفتول شکسته‌ای در آن مشاهده نگردد.
4- خوردگی (Corrosion)
خوردگی معمولا در سطوح داخلی و خارجی رخ داده و می‌تواند کلی یا موضعی باشد اما اگر زنگ زدگی عمیق باشد سیم بکسل باید تعویض شود. ایجاد خوردگی در سیم بکسل منجر به تعویض آن خواهد شد. برای کاهش اثرات خوردگی، از برنامه‌ی منظم روغن کاری و سیم بکسل‌های مقاوم در برابر خوردگی با روکش گالوانیزه و یا روی استفاده می‌شود.
5- پیچ خوردگی (kink)
پیچ خوردگی و تاب خوردگی بخاطر ایجاد حلقه و کشیدن بیش از حد مجاز سیم بکسل انجام می‌شود. سیم بکسل‌های پیچ خورده باید تعویض شوند. پیچ خوردگی سیم بکسل به دور محورش می‌تواند توسط هر قرقره و یا درامی رخ دهد.
بهترین راه کار برای جلوگیری از پیچ خوردگی روغن کاری منظم است. و استفاده از قرقره‌های فلزی به جای قرقره پلاستیکی به علت وجود اصطکاک کمتر است. استفاده نکردن از قرقره‌هایی که شیار آنها باریک است هم در عدم وجود پیچ خوردگی در سیم بکسل می‌شود.
6- حالت قفسی شکل (Bird Caging)
این حالت به علت عدم موازنه پیچشی سیم بکسل در نتیجه‌ی حرکاتی مانند توقف ناگهانی، کشیدن سیم بکسل از درام کوچک یا پیچیده شدن سیم بکسل روی درام بسیار کوچک رخ می‌دهد. حالت قفس پرندگی در سیم بکسل باید تعویض گردد.
7- شرایط موضعی (localized Condition)
شل شدن موضعی مفتول‌های بیرونی بدون هیچگونه آثار صدمات مکانیکی در اطراف آن می‌تواند نتیجه‌ی خوردگی سیم بکسل باشد.
8- آسیب‌های حرارتی (Heat Damage)
فلز سیم بکسل‌ها ممکن است در اثر حرارت بیش از حد، تغییر رنگ داده و یا روغن کاری داخلی آنها از بین برود. افزایش دما تا حدود 300 درجه منجر به کاهش قابل ملاحظه مقاومت کششی سیم بکسل خواهد شد. سیم بکسل‌های آسیب دیده در اثر حرارت باید عوض شوند.
9- بیرون زدگی مغز سیم بکسل (protruding core)
بیرون زدن مغز سیم بکسل‌ها به هر دلیلی موجب تعویض سیم بکسل خواهند شد. بیرون زدگی شدید مغز سیم بکسل در حالتی رخ می‌دهد که خم کردن سیم بکسل‌های نتاب در گوه‌ای با شعاع کوچک صورت گیرد.
10- کوفتگی (peen)
علت کوفتگی، ضربات پیوسته و به طور مداوم در معرض بار‌های سنگین قرار گرفتن است.
11- شکستگی ناشی از خستگی (Fatigue Fracture)
شکستگی مفتول‌هایی با لبه‌های کامل و بدون آثار مشخص فرسودگی در سطح آنها، ناشی از خستگی است. تنش‌های خستگی یا لرزشی در بروز این نوع خستگی موثرند.
12- مفتول‌های شکسته (Broken Wires)
تعداد مفتول‌های شکسته در قسمت‌های بیرونی سیم بکسل نشانده شرایط کلی سیم بکسل بوده و معیاری برای تعویض سیم بکسل است. بر اساس استاندارد حداکثر تعداد مفتول شکسته مجاز برابر با 10% تعداد کل مفتول‌ها (وایر) در طولی معادل با 8 برابر قطر سیم بکسل است.
نمونه‌هایی از خرابی سیم بکسل
